पुण्यनगरीतील वाहतूकव्यवस्था आणि वाहनांवरील साहित्यसंपदा: एक अभ्यासपूर्ण विवेचन !!

नमस्कार,

सुमारे दशकभर पुण्यात राहिल्यावर या नगरीच्या विद्वत्तेचा आम्हाला स्पर्श झाला नसता तरच नवल. त्यामुळे झालेय काय, कोणत्याही गोष्टीची अतिरिक्त चिकित्सा केल्याशिवाय आमचा आत्मा थंड होत नाही. मग त्याला वाहतूक हा विषय कसा वर्ज्य राहील ? मी तर पुण्यातील गाड्यांच्या नंबरप्लेट्सवर पी. एच. डी. केलेली असल्याच्या थाटात निदान करत असते. म्हणजे गाडीची नंबरप्लेट आणि मेक पाहूनच फक्त गाडीच नविन आहे की ड्रायव्हरही, आणि नवीन ड्रायव्हर कश्या प्रकारच्या चुका करेल याचे आडाखे मी सहज बांधू शकते आणि बहुतेक वेळा ते बरोबरही असतात. माझी मॅनेजर यालाच बहुधा कौतुकाने ATD (Attention to Details) म्हणते तर माझे डॉक्टर यालाच ATDD (Attention to Detail Disorder) म्हणतात. असो.

तर, आजच्या रम्य सकाळी सुमारे दहाच्या दरम्यान ऑफिसला निघायचा अतिशहाणपणा केल्यामुळे युनिव्हर्सिटी चौकात अशक्य गर्दी असणार हे निश्चितच होते. पण सकाळपासूनच कधी नव्हे तो बरा मूड जमून आल्यामुळे रोजच्यासारखी स्वतःशीच चिडचिड नं करता (माझी ट्रॅफिक मधील चिडचिड पण unique असते बरं का ! म्हणजे MH27, WB05, etc. असे नंबर्स पाहून, "छे, असे काय नंबर्स असतात? बहुतेक मंगळावरून आलेली गाडी दिसतेय वगैरे वगैरे), गाडीच्या बंद काचांआडून सभोवतालच्या घटनांचे निरीक्षण करायला लागले. आणि काय सांगू लोकहो, माझ्या साहित्यिक ज्ञानात आमूलाग्र भर पडली.

माझ्या समोरील एक "क्षत्रिय कुलवतंस" i20 आपल्या खानदानी सिगरेटचा धूर इतरांवर फेकत त्या सर्वांची कुळे धन्य करण्याचे कर्तव्य चोख बजावत होती. इकडेतिकडे इंचभरही जागा शिल्लक नसताना माझ्या मागच्या हुंदाईने मला कर्णकर्कश्य हॉर्नच्या माध्यमातूनच "थोडं पटकन पुढे होता का प्लिज" असे विचारले. मग मी पण आरशातूनच हातवारे करून "आता समोरच्या गाडीवरून उडून जाऊ का पुढे? " असा प्रेमळ सवाल केल्यावर आमचा संवाद तिथेच थांबला. इतक्याच माझ्या शेजारूनच एक "CNG, Smart Solutions" वायुवेगाने आली आणि तिने "Wrong side ने पटकन पुढे घुसणे" हे कसे smart solution आहे याचे प्रात्यक्षिकच दाखवून दिले. माझ्या थोडेसे पुढे एक "जीवाचे पाखरू" वाला टेम्पो जवळपास रांगतच आणि ते ही उजव्या लेनमधून पुढे सरकण्याचा प्रयत्न करत होता. "बहुदा ह्या पाखराला पंख फुटले नसावेत अजून".. इति माझे मन.. थोडे पुढे गेले गर्दीतून तर एक "नाद केला बाद केला " इंडिका स्वतःच रन आऊट होऊन बंद पडली होती रस्त्याच्या कडेला.
थोडे पुढे एका अरुंद वळणावर गाड्यांची रांगच लागली असताना तेवढ्यात एक नवीकोरी नंबर प्लेटही नं पडलेली ऑडी उडत आली आणि डाव्या बाजूने मार्ग काढायचा प्रयत्न करू लागली. माझ्या मनात विचार सुरु झाले .. "ऑडीच्या नव्या airbags टेस्ट व्हायची हीच ती वेळ !! अरे बाबा, पण नंबर प्लेट नसताना इन्शुरन्स क्लेम करता येत नाही. आणि ड्राइव्हरबाबा, तुझा पण आहे ना mediclaim??" थोडे पुढे सिग्नलला थांबले असताना एका "चांगभलं" fortuner ने एक लालजर्द पिचकारी शेजारच्या दुचाकीस्वारावर उडवून त्याच्या शुभ्र शर्टाचं चांगलंच भलं केलं. मग त्या दुचाकीस्वार बाजीरावानेही fortunerच्या मागील सात पिढ्यांची प्रेमळ चौकशी केली.

अरेच्चा, असे साहित्यिक विवेचन करता करता ऑफिस आलेच की. म्हणजे कोणत्याही परिस्थितीवर विनोद हा जालीम उपाय आहे तर.. हुश्य !!!


तळटीप - वरील विवेचनाचा हेतू केवळ निखळ मनोरंजनाचा आहे. त्यातून कोणी मनाला लावून घेतल्यास मंडळ जबाबदार नाही. कारण जबाबदारी घेणे आणि योग्य वेळी ती टाळणे हे ही आमचे वैशिष्टय आहे बरं का !!!
 

London Diaries Part 1 :)

पूर्णा - है पूरी कायनात तुझमे कहीं, सवालों कां जवाब खुद है तू हीं ....

नमस्कार,

या आठवड्यात चिरंजीवांची अत्यंत महत्वाची इयत्ता दुसरीची वार्षिक परीक्षा सुरु आहे. त्याच्या तयारीत कमतरता राहू नये म्हणून आम्ही उभयता खूप कष्ट घेत आहोत. त्या तयारीचा एक भाग म्हणजे त्याच्या अभ्यासाकडे  लक्ष देणे बंद केले आहे व दुसरा महत्वाचा भाग म्हणून गेल्या शनिवार-रविवारी आम्ही तिघांनी दोन चित्रपट बघितले - नाम शबाना आणि दुसरा अर्थातच पूर्णा - ज्यावर आजचा लेख आहे.

एक तेरा वर्षाची मुलगी. तिचे आडनाव लक्षातही  राहणार नाही कदाचित चित्रपट संपल्यावर. दिसायला सामान्य, अभ्यासात साधारण, अतिशय गरिबीत वाढलेली, तिचे लवकर लग्न करावे, संसारात अडकवावे आणि तिने मुले जन्माला घालून त्यांचा जमेल तसा सांभाळ करावा हीच आई-बापाची (कदाचित रास्त) इच्छा. तिच्या चुलत बहिणीचे तसेच झाले की. मग ती मुलगी खेळामध्ये कितीही प्रवीण का असेना, तिच्या मोकळ्या जगण्याच्या इच्छेचे कसले एवढे कौतुक? इतक्या गरीब आदिवासी पाड्यावरील मुलींची स्वप्ने पायदळी तुडवली जाण्यासाठीच जन्माला आलेली असतात नं?. ... आणि इथेच कथा वळण  घेते.. उंचीवर जाते .. अगदी थेट माउंट एव्हरेस्ट गाठते... सगरमाथा गाठणारी जगातील सर्वात लहान मुलगी - पूर्णा मालवथ !! तिची कथा खरंच सुफळ संपूर्ण होते जगातील सर्वात उंच जागी. नगाधिराजामधील सर्वोच्च शिखर गाठल्यावरचा तिचा आनंद वाटला जातो आपल्या सर्वांबरोबर , तिचे मार्गदर्शक गुरु श्री प्रवीण कुमार यांच्याबरोबर आणि तिच्या दिवंगत बहिणीबरोबर ..... अशी बहीण जी तिची सख्खी मैत्रीण आहे. स्वप्न वाटून घेणारी साथीदार आहे आणि पूर्णाच्या अडचणी आपल्या अंगावर झेलणारी आधाराची भिंतही..

एका विलक्षण जिद्दीची सरळ साधी कथा. राहुल बोसने या सिनेमाचे चित्रीकरण अवघ्या ११ दिवसात पूर्ण केले आहे. आणि हो, अदिती इनामदारने पूर्णाच्या व्यक्तिरेखेला  १०० टक्के न्याय दिला आहे. हा चित्रपट खास करून आपल्या मुलांना नक्की दाखवा एकदातरी... आपल्या सुरक्षित दुनियेपलीकडची दुनिया दाखवण्यासाठी.

चित्रपटातील निवडक तीन गाण्यांमध्येही अर्जित सिंगने व अमिताभ भट्टाचार्यने त्यांची जादू दाखवली आहे. तेजस्वी शब्द, सुरेख चाली व तितकेच दर्दभरे सूर.. ती सर्व गाणी youtube वर ऐकता येतील -

Poorna Audio Jukebox

बंदे की मेहनत को किस्मत का सादर प्रणाम है प्यारे... दंगल दंगल....

नमस्कार,

Biases.... आडाखे.. ठोकताळे.. काही वेळा अचूक पण काही वेळा अगदीच गंडलेले. अशाच एका अतिशय चुकीच्या निदानाविषयी लिहीत आहे आणि ह्या bias ला संपूर्णपणे शरण नं जाता त्याच्या विरोधात action घेतली याचा मनस्वी आनंद आहे..

तर, निमित्त अर्थातच दंगलचे...

गेली काही वर्षे आम्ही साधारण महिन्याला सात-आठ या रेटने थिएटर मध्ये जाऊन चित्रपट बघत आहोत. त्यातले बहुसंख्य एकदातरी बघण्यासारखे होतेच आणि जे अप्रतिम होते ते पुन्हा एकदा थिएटर मध्ये जाऊन पहिले. (उगाच नाही लोक आम्हाला passionate जोडी म्हणत ! आणि लग्नाला १५ वर्षे उलटून गेली तरी आयुष्य समरसून जगण्याची दोघांची उर्मी शाबूत आहे हे विशेष. :) आता त्याला साथ आहे आमच्या शाळकरी छोट्या शिलेदारांची )
त्यामुळेच की काय, "आपला movie choice हा सर्वोत्तम असतो" , "We belong to class and not mass" etc. अशी समजूत होत चाललेली आहे दिवसेंदिवस. (त्यात फारशी अतिशयोक्ती नाहीये, नक्कीच, पण काही सणसणीत अपवाद येतात समोर .... )

तर, डिसेंबर उजाडल्यापासून ज्याच्या त्याच्या तोंडी दंगलची स्तुती ऐकत होतो. आणि का कोण जाणे चित्रपटाचे पोस्टर आणि त्यावरचे  "म्हारी छोरीया छोरों से कम है के? " हे वाक्य वाचून उगीचच हा उगीचच स्री -पुरुष समानता, किंवा कोणीतरी उजवे-डावे  असा काहीतरी संदेश देणारा चित्रपट असावा असे वाटले. (आम्हा दोघांचाही point of view असा - Celebrate the difference, complement each other, be each other's strength and move on. अर्थात आपण समाजाच्या त्या वर्गात मोडतो ज्यांना कोणत्याही गोष्टीसाठी खऱ्या अर्थाने फारसे झगडावे लागले नाही याची जाणीव आहे नक्कीच ..) तर जसजसे भेटणारे प्रत्येकजण चित्रपटाची स्तुती करत होते तसतसा आमचा दंगल नं बघायचा निर्णय पक्का होत होता. अशातच एक दिवस चिरंजीव घरी आले आणि "आपण दंगल बघायला हवा" असे पिल्लू सोडले. त्याचा एक गुण कौतुकास्पद आहे - तो हट्ट करत नाही, धिंगाणा घालत नाही, पण आपले मत शांतपणे रोज मांडत राहतो - त्याची अंमलबजावणी होईपर्यंत. आम्ही सुरवातीला ठाम आणि मग मंद विरोध केला. शेवटी गेल्या शनिवारी त्याच्या आग्रहाला बळी पडलो (इतका शांतपणे रोज सांगतोय, जाऊन तर बघूया, नाही आवडला तर अडीच तासांची झोप होईल, आणि कदाचित आवडलाच चुकून, तर बोनस ...! आता त्यावेळचे हे मनातले विचार मांडताना पण मजा वाटतेय आणि थोडीशी लाज पण ... )

चित्रपट डिसेंबर मध्ये रिलीज झाला असूनही आता मिड-फेब मध्येही गर्दी होती बऱ्यापैकी. बरेच जण दुसऱ्या-तिसऱ्यांदा आले असणार हे नंतर जाणवले. चित्रपट बघून झाल्यावर नवऱ्याचा हुकूम - "लगेच उद्याची पण तिकिटे काढून टाक ! " म्हणून रविवारीही परत दंगल ... पोट भरले नाही, डोळे भरायचे थांबले नाहीत म्हणून चक्क सोमवारीही इंटरनेट वर दंगल ... " मां के पेट से मरघट तक है तेरी कहानी ... आँख में उसकी आँख मिलाके भिड जाने का नाम है प्यारे दंगल दंगल... "

तो मुलींना समाजाच्या तीव्र विरोधात जाऊन कुस्ती शिकवणारा बाप, त्यांची बक्षिसे जपून ठेवणारा बाप, मुलींचे बालपण एकाअर्थी  हिरावून घेऊन त्यांना ताबडतोड मेहनत करायला लावणारा बाप, त्याच मुलींशी तत्वासाठी भांडणारा बाप, आणि मुलीचे अश्रू हीच तिने मागितलेली माफी हे समजून घेऊन तिच्या मदतीसाठी तातडीने धावून जाणारा बाप, तिला मॅचचे व्हिडीओज बघून शिकवणारा बाप, मुलींसाठी चिकन शिजवणारा बाप, आणि शेवटी राष्ट्रगीताची धून ऐकून आनंदाने उचंबळून आलेला बाप ..... खास करून तो जेंव्हा NSA कमिटी मेम्बर्सची माफी मागत असतो तेंव्हाच्या आमिरच्या अभिनयासाठी त्याला हजार गावे इनाम .. आता लिहीत असतानाही गळ्यात आवंढा दाटून आलाय .. डोळे भरून आलेत. सारखे माझे लहानपण आठवतेय आणि अर्थातच बाबा. माझी बक्षिसे जपून ठेवणारे, मी केस कापल्यावर माझ्याशी दोन दिवस अबोला धरणारे, बॅडमिंटन, पत्ते, कॅरम यांसाठी हुकुमी साथीदार, आणि दर वेळी माहेरी गेल्यावर परत निघताना आसवे गाळणारे आणि माझ्या मुलाला पोटाशी घट्ट जवळ धरणारे बाबा ...  चित्रपट संपल्यावर बाबाना फोन लावला अर्थातच. कितीतरी वेळ बालपणीच्या आठवणीत रमलो होतो .... खरंच काय सामर्थ्य आहे ना चित्रपटाचे !!

हा चित्रपट आहे बाप-मुलीच्या हळव्या नात्याचा, मेहनतीचा, साधेपणाचा आणि अतूट विश्वास गाठीशी असला की कोणतेही शिखर अशक्य नाही या सत्याचा !! खऱ्या गीता बबिता त्यांचे वडील आणि कुटुंबीय यांना सलाम आहेच आपला आणि त्याचबरोबर आमिर खान आणि त्याच्या पडद्यावरील दोन मुलींनाही सलाम, चित्रपटाच्या मांडणीला सलाम, गीतकाराला सलाम (एक एक शब्द तावून सुलाखून निवडलाय अमिताभ भट्टाचार्यने), प्रीतमच्या संगीताला सलाम आणि अर्थातच नितीश तिवारीला सलाम ..... !!! शेवटी काय,

सुरज तेरा चढता ढलता गर्दीश में करते है तारे ..

भेड की हाहाकार के बदले शेर की एक दहाड है प्यारे ...


दंगल दंगल ... दंगल दंगल.... !!!!!

YouTube Special: Power, Grace, and Intelligence - Personified !!

नमस्कार,

गेले काही दिवस अमेरिकन इलेक्शनच्या निमित्ताने बरेच व्हिडीओज बघणे होत आहे. आजचा लेख हा फक्त एक व्यक्तिचित्र आहे. इलेक्शनचे राजकीय विश्लेषण अर्थातच नाहीये.

मिशेली ओबामा - अमेरिकेची माजी फर्स्ट लेडी. माझ्या मते राष्ट्राध्यक्षांइतकीच (किंबहुना थोडी जास्तच) प्रसिद्ध झालेली मिशेली. अर्थात तिचे स्वतःचेही कर्तृत्व कारणीभूत  आहे त्याला. जमिनीतून उगवून एका महाप्रचंड वृक्षात रूपांतर व्हावे अशीच या उभयतांची कारकीर्द. अतिशय मध्यमवर्गातून आलेली, हार्वर्ड लॉ-स्कूल मध्ये शिकलेली, स्वतःच्या मतांबद्दल आग्रही, अमेरिकेसारख्या अतिसंपन्न देशात "let's move" चळवळ सुरु करणारी, व्हाईट हाऊस मध्ये vegetable गार्डन तयार करणारी, ellen च्या रिऍलिटी शो मध्ये येऊन push-ups challenge सहजपणे स्वीकारणारी, देशाच्या military families साठी अनेक उपक्रम राबवणारी आणि तितक्याच खेळकरपणे Sesame Street मध्ये जाऊन सकस अन्न आणि व्यायाम यांचे महत्व लहान मुलांनाही पटवणारी अशी ही अष्टपैलू मिशेली !! त्या दोघांनी त्यांची ही इमेज अतिशय जाणीवपूर्वक तयार केली असेल कदाचित, त्यामागे सर्वसामान्यांना ना कळणारी अतिशय complex राजकीय गणितेही असतील, पण तरीही, 8 वर्षात जगाच्या रंगमंचावर एका (almost) सर्वात बलाढ्य, सामर्थ्यशाली व्यक्तीची पत्नी ही भूमिकाच मुळात खरोखरी अवघड आहे याबद्दल दुमत असण्याचे कारण नाही. आणि मिशेली ही भूमिका पूर्ण तन्मयतेने, आणि तितक्याच gracefully जगली. तिची oratory skills, almost स्लोगन्स झालेली अशी "Books before Boys", किंवा "When they go Low, we go High" अशी वाक्ये, तिचे बराक ओबामांविषयी कौतुकाने बोलणे, तिचा सर्वत्र सहज वावर, तिचा फिटनेस.. She is definitely a charm !! We will certainly miss you Michelle !!!!

हे खाली दिलेले व्हिडीओज खास करून मिशेलीची "दोन मुलींची आई" अशी घरगुती इमेज highlight करणारे. कोणत्याही मध्यमवर्गीयाला जवळचे वाटतील असे -

Michelle on Motherhood, Me time, and all No-Nonsense Stuff

YouTube Special: Saturday Night Live

नमस्कार,

गेले अनेक महिने जगभर चर्चिल्या गेलेल्या अमेरिकन निवडणुकीचे आज सूप वाजेल जेंव्हा डोनाल्ड ट्रम्प राष्ट्राध्यक्षपदाची शपथ घेतील. अर्थात आजचा लेख ट्रम्प महाशयांवर नाहीये हं (आपण पामर काय बोलणार anyways अशा 'एकमेवाद्वितीय' व्यक्तिमत्त्वाबद्दल. असो).

तर निवडणुकीसंदर्भात चालू असलेले Presidential Debates तीन चार महिन्यांपूर्वी YouTube वर बघत होते. तेंव्हा या विनोदाच्या खाणीचा शोध लागला. आणि मग actual debates ऐवजी या spoofs च्याच प्रेमात पडले. Alec Baldwin  आणि Kate Mckinnon यांनी कसली धमाल उडवून दिली आहे. काही म्हणजे काही भीडभाड नं बाळगता. मला या लोकांचा एक गुण खास करून आवडतो बुवा. एकदा एखाद्याची आरती उतरवायची म्हटली की त्यांना काही म्हणता काही वर्ज्य नाही. अतिशय शार्प intellect आणि त्याला झालर मला अतिशय आवडणाऱ्या sarcasm ची. मिळून सादर होतो तो टोटल मॅडनेस. अर्थात अमेरिकन टीव्ही नित्यनेमाने बघणाऱ्यांना अर्थातच हे नवीन नाहीये. चांगला १९७५ पासून हा शो प्रसारित होतोय आणि वर्षांगणिक अधिकाधिक प्रसिद्धही. खास करून Kate Mckinnonच्या अभिनयाने मी तर सॉलिड इम्प्रेस झालेय. (बऱ्याच वेळेला अतिरंजित असते ते impersonation , पण तरीही there is really something about it, that you burst into laughing. May be that the timing is perfect !!). खाली दिलेल्या लिंक्स नक्की व्हिजिट करा. धमाल आहेत.

• https://www.youtube.com/watch?v=RZ47Wc5mn1o
• https://www.youtube.com/watch?v=9aJAYNDQGDc
• https://www.youtube.com/watch?v=uWaW_C_fkqY

आत्मानंद, त्रिपुरी पौर्णिमा, रामेश्वर, आणि लेसर शो...

नमस्कार, 

शीर्षक वाचून मी एकदम "भक्तिमार्ग हाच खरा मार्ग", यावर काहीतरी प्रवचन देणार आहे असा गैरसमज नको हं. तसे रूढार्थाने माझे आणि conventional अध्यात्माचे फारसे सख्य नाहीये. हां म्हणजे श्रद्धेवर श्रद्धा आहे आपली, पण ते तेवढंच. असो. 

आज जुना डेटा चाळताना काही नेत्रसुखद रोषणाईचे व्हिडीओज दिसले. मन लगेच दोन महिने मागे गेले. 

१४ नोव्हेंबरची त्रिपुरी अगदी स्पेशल होती माझ्यासाठी. सोमवार होता त्या दिवशी. आदल्या दिवशीच पिंकथॉन धावून वगैरे आले होते. त्या अनुभवाचा आनंद नसानसात already दौडत होता. तशातच मला काही दिवसांपूर्वी भावाबरोबर झालेले बोलणे आठवले. माझ्या माहेरी एक अतिशय पुरातन असे रामेश्वराचे मंदिर आहे. तिथे गेली दोन-तीन वर्षे त्रिपुरी पौर्णिमेला लेसर शो असतो असे त्याने सांगितले होते. मला या वर्षी मनापासून त्या अनुभवाचे साक्षीदार व्हायचे होते.  पण पतिदेवांना वेळ नव्हता आणि चिरंजीवांची शाळा. नवऱ्याचे (अर्थात काळजीपोटी ) मत - "तू बसने जा. जीवाला घोर नको आणि ड्राईव्ह करायचे असेल तर एखाद्या मैत्रिणीला घेऊन जा". पण मला मात्र स्वतः ड्राईव्ह करत जायचे होते आणि ते ही "एकटा जीव सदाशिव " छाप. (माझे माहेर १५० किमी लांब आहे घरापासून ) शेवटी गोडीगुलाबीने त्याची समजूत घालत आणि "दर तासाने तुला फोन करेन" या (अतिशय वाजवी आणि योग्य ) अटीवर माझे एकटीने जायचे ठरले. सकाळी सातला गाडी सुरु केली तेंव्हा सोबत होती ती नवऱ्याच्या शुभेच्छांची, त्याने ठेवलेल्या विश्वासाची आणि अतिशय उत्तम संगीत भरून दिलेल्या पेन ड्राईव्हची... मजल दरमजल करत सकाळी पावणेअकराच्या सुमारास सुखरूप माहेरी पोचले तेंव्हा दोन्ही घरच्या माणसांनी सुटकेचा निःश्वास टाकला. आणि माझ्या मनाची अवस्था कशी वर्णन करू बरं?? काहीतरी नवीन गवसले होते त्यादिवशी.. स्वतःतलेच...स्वतःलाच..!! जणूकाही पंख फुटले होते, आत्मानंदाचे, समाधानाचे..!!! 

तर ज्या अनुभवाच्या ओढीने मी माहेरी धाव घेतली होती  त्या लेसर शो मधले काही क्षण शेअर करत आहे इथे ..